Problemy gospodarki złożami kopalin

złoża kopalin, wykorzystanie złóż

Stan zasobów złóż kopalin w Polsce jest systematycznie ewidencjonowany i przedstawiany corocznie w publikowanych bilansach zasobów kopalin i wód podziemnych. Zarejestrowanych jest w nim 8146 złóż (tab. 2). Gospodarka złożami kopalin jest regulowana ustawami "Prawo geologiczne i górnicze", "Prawo ochrony środowiska" i "O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym". Ramy prawne stwarzają: określenie praw odnośnie do własności złóż i użytkowania górniczego, uwzględnianie złóż w planach zagospodarowania przestrzennego, koncesjonowanie poszukiwań i rozpoznawania złóż kopalin oraz wydobywania kopalin ze złóż, system ewidencjonowania zmian stanu zasobów oraz nadzór górniczy nad wydobywaniem kopalin ze złóż w tym nad gospodarką eksploatowanym złożem. Rozproszenie przepisów w różnych aktach prawnych powoduje jednak niedociągnięcia w gospodarowaniu złożami kopalin, a w szczególności w odniesieniu do ich ochrony. Szereg zagadnień dotyczących zagospodarowania złóż pozostaje nierozwiązanych w sposób zadowalający. Źródłem nieprawidłowości jest między innymi nieprecyzyjne określenie praw własności złóż. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze nie uwzględnia w swym zakresie złóż niezagospodarowanych. Nie są objęte ochroną obszary perspektywiczne i prognostyczne występowania złóż. Za podstawowe zagadnienia wymagające rozwiązania można wskazać: opracowanie zasad ochrony złóż, w szczególności niezagospodarowanych i zasobów pozostawianych przez likwidowane kopalnie oraz potrzeby waloryzacji złóż jako obiektów ochrony, opracowanie kryteriów racjonalnej gospodarki złożem w warunkach rynkowych, potrzebę stałej weryfikacji bilansu zasobów, potrzebę systematycznego badania krajowej bazy surowcowej, złóż prognostycznych i perspektywicznych i stwarzania warunków dla ich ochrony, dostosowywanie klasyfikacji zasobów, w szczególności zasobów przemysłowych, oraz zasad oceny i kontroli gospodarki złożem do potrzeb gospodarki rynkowej i wymagań międzynarodowych przez równoległe wprowadzenie klasyfikacji międzynarodowej do praktyki krajowej. Zasady ochrony złóż, zwłaszcza nieeksploatowanych i obszarów perspektywicznego ich występowania powinny być uregulowane w jednym akcie prawnym. Dla prawidłowej gospodarki kopalinami konieczne jest też uznanie i wspomaganie świadomego tworzenia "złóż antropogenicznych".