Budowa i weryfikacja modelu ekonometrycznego dla określenia liniowej zależności pomiędzy kosztami pozyskania węgla a wielkością wydobycia

model ekonometryczny, model liniowy, koszty pozyskania węgla

W pracy przedstawiono i opisano kolejne kroki niezbędne do budowy modelu ekonometrycznego mającego za zadanie opisanie zależności pomiędzy kosztami a wielkością produkcji w kopalni węgla kamiennego. Zadanie sprowadza się do poszukiwania modelu liniowego z jedną zmienną objaśniającą. Przedstawiono matematyczny zapis problemu oraz możliwość zastosowania modelu do wyznaczenia udziału kosztów zmiennych w analizowanym koszcie produkcji. Opracowano schemat budowy i weryfikacji takiego modelu w oparciu o literaturę tematu, uwzględniając jednocześnie specyfikę wykorzystanych narzędzi wspomagających proces modelowania Program Statistica v. 6.0. Zastosowanie tego programu wspomaga proces weryfikacji modelu, gdyż program sam wyznacza szereg statystyk pozwalających na ominięcie procesu ich obliczania. Do szacowania modelu zastosowano metodę najmniejszych kwadratów. Dlatego szczególną uwagę zwrócono na problem weryfikacji modelu, tak by spełniał on założenia leżące u podstaw stosowania tej metody. Zaproponowano weryfikację parametrów strukturalnych modelu oraz wszechstronną weryfikację reszt. Schemat pełnej weryfikacji modelu składa się z 13 kroków. W każdym z kroków opisano procedurę niezbędną dla zweryfikowania badanej cechy modelu oraz podano warunek jaki musi być spełniony, by można było przejść do kroku następnego. W przypadku braku pozytywnej weryfikacji w dowolnym z kroków należy albo zmodyfikować serię danych wejściowych, albo zrezygnować z modelu. Podano warunki eliminacji niektórych danych wejściowych. Przedstawiony schemat zilustrowano budując model zależności kosztów wynagrodzeń od wydobycia dla jednej z kopalń węgla kamiennego. Model ten został zweryfikowany pozytywnie i został użyty do określenia udziału kosztów zmiennych w kosztach wynagrodzeń w tej kopalni.