Badanie kosztów stałych i zmiennych kopalń odkrywkowych skalnych surowców drogowych

koszty operacyjne, koszty stałe, koszty zmienne, metoda podziału, metoda najmniejszych kwadratów, metoda księgowa

Artykuł przedstawia próbę wyznaczenia kosztów stałych i zmiennych na przykładzie ośmiu kopalń odkrywkowych skalnych surowców drogowych (kopalnie 'A'-'H'). W sześciu z wymienionych kopalń zastosowano metodę najmniejszych kwadratów, zaś w dwóch kopalniach (kopalni 'C' i kopalni 'H') ze względu na brak wystarczających danych zastosowano metodę księgową. W każdej kopalni analizowano okres pięciu kolejnych lat obrotowych. Metody zastosowane w artykule doprowadziły do interesujących spostrzeżeń. Z przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że najniższy poziom kosztów stałych występuje w kopalni 'C' (39,59--42,00% kosztów operacyjnych w latach l-V), w kopalni 'B' (40,340--47,872% kosztów operacyjnych w latach l-V), a także w kopalni 'F' (55,289-61,873% kosztów operacyjnych w latach l-V). Najwyższy zaś, poziom kosztów stałych występuje w kopalni 'H' (82,82-84,32% kosztów operacyjnych w latach l-V), w kopalni 'A' (61,428-79,523% kosztów operacyjnych w latach l-V), kopalni 'G' (61,037-77,541% kosztów operacyjnych w latach l-V), a także w kopalni 'E' (61,81-74,04% kosztów operacyjnych w latach l-V). W badanych latach wzrost produkcji o 1 Mg powoduje najmniejszy wzrost kosztów operacyjnych w kopalni 'G'; od 2,98 PLN/Mg do 6,26 PLN/Mg, najwyższy zaś poziom zmian występuje w kopalni 'B' od 16,36 PLN/Mg do 19,31 PLN/Mg. Średni wzrost kosztów operacyjnych w analizowanym okresie pięciu lat wynosi od 4,70 PLN/Mg w kopalni 'G' do 17,78 PLN/Mg w kopalni 'B'. Dodatkowo z analizy struktury kosztów w układzie rodzajowym wynika, że największy udział w strukturze kosztów w układzie rodzajowym ma pozycja wynagrodzenia; od średnio 22,06% w Kopalni 'H' do 4 I ,81% w Kopalni 'B'. Kolejną dominującą pozycją w układzie rodzajowym kosztów jest zużycie materiałów i energii (od 19,04% w Kopalni 'H' do 42,09% w Kopalni 'E'), jak również pozycja usługi obce; od. 9,24% w Kopalni 'G' do 32,37% w Kopalni 'H'. Z analizy dynamiki zmian poszczególnych pozycji kosztów rodzajowych wynika, że kopalnie 'D', 'G' i 'H' przechodzą okres głębokich zmian restrukturyzacyjnych. Kopalnie podjęły działania związane z dostosowaniem się do potrzeb rynku, kładąc główny nacisk na zwiększenie zdolności produkcyjnych poprzez modernizację lub rozbudowę majątku trwałego. Dalsze szczegółowe uwagi zawarte są w podsumowaniu.