Wielkość produkcji a jednostkowe koszty przeróbki mechanicznej sortymentów węgla

górnictwo, węgiel kamienny, koszt przeróbki, koszt jednostkowy, przeróbka mechaniczna

Artykuł dotyczy zagadnienia kształtowania się kosztów przeróbki mechanicznej w wybranej, polskiej kopalni węgla kamiennego wydobywającej węgiel energetyczny. Za okres kolejnych sześciu miesięcy zebrano dane dotyczące kosztów przeróbki mechanicznej oraz ilości produkowanego węgla. W badanej kopalni zakład przeróbki mechanicznej może produkować do kilkunastu gatunków węgla handlowego w różnych sortymentach i klasach opałowych. Ponieważ nie w każdym miesiącu produkowano wszystkie gatunki, dlatego w zestawieniach połączono je, uwzględniając grupy sortymentów: grubych, średnich i miałowych oraz całą produkcję łącznie. Posiadając dane dotyczące kosztów przeróbki mechanicznej w kolejnych miesiącach oraz ilości produkowanego węgla, można obliczyć jednostkowy koszt przeróbki statystycznej tony węgla w każdym miesiącu. Z kolei dane zawierające masy produkowanych grup sortymentowych stwarzają możliwość wyliczenia jednostkowych kosztów przeróbki mechanicznej dla każdej grupy sortymentowej. Wymaga to uprzedniego rozdzielenia w każdym kolejnym miesiącu całej kwoty kosztów przeróbki na poszczególne grupy sortymentów. Praktycznie wszystkie sortymenty w każdej grupie przechodzą przez identyczne ogniwa w łańcuchu technologicznym przeróbki mechanicznej, a dla każdego kolejnego ogniwa przyporządkowane jest w kopalni odpowiednie stanowisko kosztów. O ile przez dane stanowisko przechodzi więcej niż jedna grupa sortymentowa, koszt tego stanowiska rozdziela się na poszczególne grupy proporcjonalnie do masy wychodów sortymentowych, jeśli zaś przechodzi tylko jedna grupa, cały koszt danego stanowiska przypisuje się tej grupie. Sumując kolejne pozycje stanowisk kosztów dla danej grupy sortymentowej uzyskuje się całkowity koszt przeróbki mechanicznej poniesiony na daną grupę i wobec tego po podzieleniu przez ilość ton wyprodukowanej w danym miesiącu grupy sortymentowej, uzyskuje się wielkość jednostkowego kosztu przeróbki mechanicznej dla danej grupy. Wyliczone wielkości zestawiono w tabeli i przedstawiono w formie rysunkowej, co pozwala łatwo prześledzić ich przedziały zmienności oraz zależność kosztów jednostkowych przeróbki od wielkości produkcji danej grupy sortymentowej.